MACHOZI, MAPAMBANO NA MAFANIKIO YA WANAWAKE WACHIMBAJI WA MADINI KATIKA KUPIGANIA HAKI ZAO

wanawake wanaofanya biashara ya madini katika machimbo ya merirani wakiwa katika picha ya pamoja

Ukatili juu ya wanawake Tanzania inabaki kuwa changamoto kubwa na kizuizi cha usawa wa kijinsia na uwezeshaji wa wanawake. Asilimia 40% ya wanawake wenye miaka 15-49 wamefanyiwa ukatili wa kimwili Kwa mwaka 2015-2016.

Kiwango cha ukatili wa kijinsia katika sekta ya uchimbaji madini ni kubwa na hasa katika unyanyasaji wa kingono na kihisia, hata hivyo takwimu zilizokusanywa na taasisi ya CSP Foundation Disemba 2022 kwa wanawake 120 kutoka katika kata tatu ambazo ni Naisinyai, Endiamtu na Mererani zilionyesha kuwa asilimia 90% ya wanawake waishio Mererani walisema kuwa hawapo katika mazingira salama katika kufanya biashara kwenye eneo la uchimbaji madini aina ya Tanzanite.

MWANAMKE MCHINBAJI ALONGA

Pili Hussen, mwanamke wa kwanza kumiliki mgodi katika mji wa Mererani na kuingia ndani ya migodi iliopo Simanjiro mkoani Manyara, mwanamke huyu anaeleza kupitia vikwazo vingi hadi kufikia hapa alipo kwani alidiriki kubadili jina na kujiita Mjomba Hussen na akadiriki kuvaa kaptula na kutembea na panga ili asinyanyaswe na wanaume.

"Kwanza nilikuja Mererani mwaka 1978 mwezi wa nne, nilipofika kipindi hicho hakukuwa na wanawake wengi lakini Mimi nilijitosa kuja kufanya kazi ya uchimbaji na wanaume na wakati nakuja niliambiwa kabisa kama nakuja Mererani sitatoboa, kwa sababu wanawake walikuwa wananyogwa lakini Mimi niliigiza kama mwanaume lakini sio mwanaume." Alisema Pili

Pili aliongeza kwa kusema kuwa, Mafanikio aliyoyapata alianza kupata pesa mara baada ya kusota Kwa muda mrefu, hela yake ya kwanza aliitumia kwa kuwajengea wazazi wake nyumba Singida na kuwanunulia nyumba lakini pia aliweza kusomesha watoto wake na wajukuu. Ujasiri alioupata ni baada ya kuona wanawake wengine wanaendesha magari na ni matajiri na kumfanya kupambana zaidi ndio katika kazi ya uchimbaji madini na kupata faida na mafanikio na malengo yake ya kuwa tajiri ameyafikia.

DHANA YA UKATILI WA KIJINSIA

Ukatili ni hali ya kusababisha kwa makusudi mateso na kukosesha raha dhidi ya mtu mwingine kimwili, kisaikolojia au kiuchumi.

UKATILI WA KIJINSIA NI NINI?

Ni unyanyasaji na ukiukwaji wa haki za binadamu ambao unaleta madhara kwa mtu Mmoja Mmoja, jamii na hata taasisi. Ukatili huo hufanywa kwa mtu mwanamke au mwanaume na mara nyingi hufanywa na mtu mwenye nguvu kiuchumi, kisiasa au kimwili.

AINA ZA UKATILI WA KIJINSIA

Zipo aina mbalimbali za ukatili wa kijinsia, ukianza na ukatili wa kimwili; mfano ikiwa ni kupiga, kuchoma moto na matumizi ya silaha.

-Ukatili wa kisaikolojia; mfano, kufedheheshwa, kutegwa,kuaibishwa, kuzuiliwa kupata taarifa na kutukanwa.

-Ukatili wa kiuchumi; hii ni pamoja na kunyimwa haki ya kumiliki urithi, kunyimwa kumiliki ardhi na rasilimali zingine.

-Ukatili wa kingono; mfano ubakaji, ulawiti, jaribio la ubakaji, ukahaba wa kulazimishwa na ubakaji wa ndoa.

ATHARI ZA UKATILI

Kuna athari mbalimbali za ukatili ikiwemo ulemavu, kifo, magonjwa na kuambukizwa, sonona pamoja na kushidwa kujihusisha na shughuli za kiuchumi.

Mgodi wa Mererani ni eneo pekee duniani ambalo madini ya Tanzanite huchimbwa kwa zaidi ya miaka 50 ambapo wanawake wengi wamejiajiri katika shughuli mbalimbali za kiuchumi kama vile kuuza maziwa, kupika chakula, kuuza matunda, kuchekecha udongo, kuuza nguo na viatu, kununua na kuuza madini ya Tanzanite pamoja na kutoa huduma mbalimbali.

Kwa mujibu wa dodoso la awali lililofanywa na taasisi ya CSP Foundation Disemba 2022 Mererani inaeleza kwamba asilimia 50% tu ya wanawake wafanyabiashara ndogondogo ndio wana maeneo ya kufanya biashara zao na baada ya ujenzi wa ukuta wa Mererani 65% ya wanawake wameacha kufanya shughuli za kibiashara ndani ya mgodi ya Mererani kutokana na gharama za uendeshaji na dodoso hilo lilihusu jumla ya wanawake 120 kutoka katika eneo la Endiamtu, Naisinya na Mererani.

CHANGAMOTO GANI ZINAWAKUMBA WANAWAKE WANAOFANYA BIASHARA NDANI YA MIGODI YA MERERANI

Mwanaidi Kimu, Mwanamke anaefanya shughuli zake ndani ya mgodi wa Mererani alieleza baadhi ya changamoto ambazo zinawakumba wanapokuwa katika migodi hiyo kuwa ni pamoja na tozo ya shilingi 1000/= kila siku kwa wafanyabiashara wadogo ndani ya eneo la machimbo.

Gharama za usafiri ndani ya mgodi wa Mererani, nauli ya kwenda na kurudi ikiwa ni jumla ya Shilingi 4000. Kutoruhusiwa kurudisha nyumbani baadhi ya bidhaa za biashara zinapokosa soko au kubaki mfano maziwa, chakula na matunda, kukosa mitaji, ukosefu wa vyoo na ubovu wa miundombinu ya barabara.

UKATILI GANI WANAWAKE WANAOFANYIWA KWENYE MGODI WA MERERANI?

Baadhi ya ukatili ambao wanawake wanaofanya biashara katika mgodi wa Mererani ni pamoja na kukosa haki ya huduma staha ndani ya migodi, mfano, ukosefu wa vyoo vya kutosha.

Kuvuliwa nguo kwa lengo la kukagua madini ya Tanzanite kwenye sehemu mbalimbali za mwili wa mwanamke, Lugha za matusi zinazotumiwa na wanaume dhidi ya wanawake na kuombwa rushwa ya ngono.

MAPENDEKEZO GANI WAMEPENDEKEZA ILI KUTATUA CHANGAMOTO HIZO

Wanawake katika migodi hiyo wameiomba serikali kuwapatia mashine za Kisasa kwa ajili ya kufanya ukaguzi, kujengewa vyoo vya umma na vyenye kukidhi mahitaji, kuanzishwa kwa dawati la jinsia ndani ya mgodi wa Mererani.

Kutolewa elimu ya ukatili wa kijinsia na msaada wa kisheria, kuanzishwa kwa simu ya bure ya kuripoti taarifa za ukatili wa kijinsia katika eneo hilo, kuboreshwa kwa miundombinu ya barabara na vyoo ili kupunguza gharama za uendeshaji wa biashara kwa wajasiriamali wadogo.

Kupunguzwa kwa ushuru kwa wajasiriamali wadogo wanaouza maziwa, mboga na matunda kulingana na mitaji yao, kuwepo kwa kituo cha uwezeshwaji wa wananchi kiuchumi kama vile mikopo, utengenezwaji wa kituo cha afya.

TAASISI ILIYOFANYA TAFITI YATOA NENO

Mkurugenzi wa taasisi ya Civil Social Protection Foundation (CSP), Nemency Iriya, alisema kuwa kwa sasa wanatekeleza mradi wa mwanamke na uchumi imara wa Tanzanite ambapo kupitia mradi huo ndio ulipelekea kufanywa kwa utafiti huo, lengo likiwa ni kuboresha mazingira ya biashara kwa akina mama kuzunguka nje na ndani ya machimbo ya madini katika mji mdogo wa Mererani.

“Katika tafiti hizo tuligundua kwamba kuna vitendo vingi vya ukiukwaji wa haki za kibinadamu haswa kwa kina mama vitendo vya ukatili wa kijinsia vinatokea kutokana na mazingira ya ufanywaji kazi na biashara ndani na nje ya mgodi na ndio maana tukasena kwakuwa tuna wasaidizi wa kisheria tuone namna tutakavyopata vitu vitakavyosaidia kutoa msaada.” Alisema Mkurugenzi.

Mkurugenzi Iriya aliongeza kwa kusema kuwa watawawezesha akina mama waweze kupata ujuzi na kuwa majasiri zaidi na pia kuwaunganisha na Taasisi za fedha ili waweze kupata mikopo itakayowasaidia kuinua biashara zao.

MKUU WA WILAYA AFUNGUKA

Kwa upande wa Mkuu wa Wilaya ya Simanjiro mkoani Manyara, Dkt. Suleiman Serera alisema kuwa mama akifanya mambo yake vizuri hadi kina baba wananufaika na kuwa waache kulalamika uwepo wa mfume dume.

"Niwatake tu akina mama kuendelea kufanya shughuli zao huku Serikali ikiyatafutia ufumbuzi matatizo yenu. Serikali inaweka miundombinu na niwaambie tu wanitumie katika kipindi hiKI nilichopo, wakinitumia na kuweza kushirikiana nasi tutaweza kuvuka zaid. Kama kuna changamoto tukiambiana ina maana ndio kazi baina ya serikali na wananchi, inaweza kufanya shughuli kwa pamoja na kwa kufanya hivyo itapunguza hali ya umaskini sababu watu tupo zaidi ya milioni 64 hivyo tunahitajika kufanya juhudi za pamoja kuhakikisha tunatengeneza ajira" Aliongeza Mkuu wa Wilaya.

Kwa upande wake Afisa Madini mkazi (RMO), Menard Msengi, alisema kuwa utaratibu uliopo wa ukaguzi ni kwa ajili ya usalama Kwa watu ambao sio waaminifu.

habari hii imeandikwa na Woinde Shizza wa libeneke la kaskazini blog