ZIJUE SABABU ZA BAADHI YA WANAWAKE KUTOKUSHIKA UJAUZITO

Na Woinde Shizza,Arusha

“Tatizo la wanawake wengi kutopata mimba au kuchelewa kubeba ujauzito limeonekana kuwa kubwa sana na linaongezeka siku hadi siku ambapo zipo sababu mbalimbali ambazo zinasemekana ndio chanzo halisi cha tatizo hilo huku sababu moja wapo inayoonekana kuchangia ni mfumo wa maisha wanayoishi ”

Mwandishi wa habari hizi alifanya mahojiano na Daktari wa magonjwa ya kina mama kutoka hospitali ya seliani ( Selian Lutheran Hospital)Dkt . Christopher Tesha ambaye aliweza kuelezea zaidi baadhi ya sababu zinazopelekea wanawake kutokubeba mimba au kuwa wagumba ambapo alianza kwa kuelezea ugonjwa halisi

UGUMBA NINI ?

Ugumba ni hali ya kushidwa kupata mtoto na hili linawahusisha watu wote kwa maana ya wanawake pamoja na kina mama

SABABU ZINAZOSABABISHA UGUMBA

Sababu zinazo sababisha ugumba zipo nyingi kuna watu wanaweza wakawa wanauwezo wa kupata watoto au mtoto mwanzo lakini baadae wakashidwa kupata na kuna watu wanakuwa hawana uwezo tangu walipo zaliwa

-Tuanze na hawa ambao wanashidwa kupata watoto tangu kuzaliwa

*watu hawa ambao wanapata tatizo hilo tangu wanapo zaliwa hii inatokana na sababu tu za kiafya ambazo walivyo zaliwa ule uwezo wakutengeneza mtoto hawana kama ni wababa na wakina mama uwezo wa kubeba ujauzito hawana labda kwasababu hawana mayai au mfuko wa uzazi haujakaa vizuri na vitu kama hivyo .

- Ugumba unaotokea baadaye maishani

Huu ni ule ambao mwanamke na mwanaume wameshawahi kupata ujauzito au kutungisha mimba angalau mara moja maishani mwao na baada ya hapo hawajafanikiwa kupata au kutungisha mimba tena.

DKT TESHA ANAELEZA BAADHI YA SABABU ZINAZOSABABISHA UGUMBA UNAOTOKEA BAADAE

* maambukizi ya via vya uzazi

Sababu zingine zinazoweza kusababisha mtu asipate mtoto ni maambukizi ya via vya uzazi labda kwa kina mama au kina baba au kwa bahati mbaya wanaweza pia wakaugua wakafanyiwa upasuaji ambao unahusiana na mfuko wa uzazi wa kina mama hiyo itawasababishia kushidwa kupata watoto .

*Mfumo wa maisha

Mfumo wa maisha unaweza pia ukawa unachangia kwa kiasi kikubwa mwanamke au mwanaume kutokupata mtoto ,pia magonjwa yanayopelekea kuadhirika kwa via vya uzazi yamekuwa ni mengi hivyo kupelekea kuharibu mfumo mzima wa uzazi

*vyakula tunavyokula

* Tatizo la ugumba linaweza kutokea wakati wa yai au kiumbe kilicho ndani ya mfuko wa uzazi (uterus) kushindwa kukua hadi kufikia kuwa mtoto, mayai yaliyo ndani ya mfuko wa uzazi kushindwa kujishikiza kwenye ukuta wa mfuko wa uzazi (uterus lining), matatizo kwenye njia ya kupita yai au mayai wakati yanakwenda kwenye mfuko wa uzazi na matatizo ya mayai ya uzazi (ovaries) kushindwa kutoa mayai.

* Tatizo la ugumba kwa wanawake pia husababishwa na matatizo katika mfuko wa uzazi na shingo ya kizazi kama uvimbe na matatizo katika mfumo wa kuganda damu.

* Sababu nyingine ni afya iliyodhoofika

*matatizo ya kula, baadhi ya madawa au sumu, msongo wa mawazo

*tatizo la kukosekana kwa usawa wa mfumo wa vichocheo mwilini na uzito uliopitiliza.

* unywaji pombe kupindukia

*kuwa na magonjwa ya muda mrefu kama kisukari

*magonjwa ya kinamama, magojwa ya zinaa au saratani.

*uvutaji sigara, madawa ya kulevya kama cocaine, bangi, hashishi ,

* wanawake wanaopata hedhi bila kutoa mayai, kuwepo kwa cervical antigens ambazo huua mbegu za mwanaume hivyo kusababisha mwanamke kutokupata watoto mwanamke

*Idadi ya watu ambao wanashindwa kupata watoto inaongezeka lakini pia matatizo ambayo yanahusiana na maambukizi kwenye via vya uzazi na mifumo ya uzazi inaongezeka kwa kiasi kikubwa haya ndio mambo makubwa yanayosababishia watu kutokupata watoto .

TATIZO LA UGUMBA LIKOJE KWA SASA

“tatizo hili kwa kiasi kikubwa ni kubwa na linaongezeka kwa kasi na inawezekana likawa linaongezeka kwa sababu pia ongezeko la watu limekuwa ni kubwa lakini pia kwa ujumla linaongezeka pamoja kuwa hana takwimu sahihi lakini linaonekana sana ukilinganisha na miaka iliopita kwa hiyo jamii yetu inakubwa na changamoto za kushidwa kupata watoto kwa kiasi kikubwa sana na tatizo linaongezeka “alibainisha Dkt Tesha

AELEZEA SWALA LA MATUMIZI YA DAWA

- Swala la matumizi ya dawa za kuzuia uwezekano wa kupata ujauzito kwa wanawake na mabinti kwa ujumla alisema kwa sasa dawa hizo zinatuika kwa kiasi kikubwa sana na kwa bahati mbaya zaidi zinatumika bila kufata utaratibu bila hata kupata ushauri wa kitaalamu hivyo alitumia muda huo kuwashauri wanawake haswa mabinti wadogo mashuleni ,wale wa mitaani na hata kina mama watu wazima ambao wanategemea kuzuia ujauzito wanaoamua kwenda dukani na kuchukuwa dawa kuzimeza waache kwani sio sahahi kwa kuwa wanameza bila maelezo ya kitaalamu lakini pia wanazimeza nyingi zaidi kuliko kawaida kwa hiyo sio nzuri wala salama kwa afya zao .

- changamoto ya kuona ninamna gani wafanye ili wasipate ujauzito bila kujipanga ni afadhali waendele hospitalini waonane na daktari ili washauriane watapata maelezo ya kitaalamu ambayo yaakuwa ni msaada mkubwa sana kwa afya zao

MUHANGA WA KUTOKUPATA MTOTO AELEZEA

Anjela anaeleza kuwa yeye ni muhanga wa janga hilo la kutokupata mtoto anaeleza kuwa amekuwa anapitia wakati mgumu sana haswa pale anapowaona watu ambao amekuwa nao wanawatoto lakini hana

Anaeleza kuwa ameshakaa kwenye ndoa kwa muda zaidi ya miaka 15 lakini hakupata mtoto ,na kutokana na masumango alikuwa akipata kutoka kwa mume wake na wifi zake ilimbidi abebe virago vyake na kuamua kuondoka katika ndoa yake

Anaeleza pia alishajaribu kutumia dawa za aina mbalimbali zikiwemo za hospitalini pamoja na zile za mitishamba kutoka kwa wabibi mbalimbali lakini hakubahatika kupata mtoto

“sio kwamba sijawahi kubeba mimba nilishabebaga awali ila sikubahatika kujifungua kwani katika kuangaika kwangu nilifanikiwa kupata lakini ilifika siku nikawa najisikia vibaya na nilipoenda hospitali niliambiwa ni typhoid sikuwa na nia ya kupima mimba maana sikuwa na wazo hilo baada ya kutumia zile dawa kwakuwa zilikuwa nyingi ndipo ilitoka nilikuja kjua ni mimba baada ya kuumwa tumbo sana na kwenda hospitalini”alisema

ANATOA USHAURI GANI

Aliipongeza serikali kwa kuendelea kutoa elimu na kusema kuwa elimu inatolewa lakini watu waoenda kupata elimu hiyo ni wachache,lakini pia watu wamekuwa wanapeana ushauri mtaani bila kufata utaratibu ndio maana mwisho wa siku wanapata matatizo hivyo aliwashauri watu wawe na kiu na hamu ya kupata elimu kuhusiana na afya zao ili kama ni kutumia dawa au kufanya chochote wafanye wakiwa wanajua wanafanya nini ili mwisho wa siku wasije wakapata matatizo wakaanza kusema laiti wangejua

-Watafute elimu kwa kwasababu zipo kila hospitali ina wataalam wanaoweza kutoa izo elimu tena bure ili kujikinga na mazara yanayotokana na matumizi holela ya dawa na sio za uzazi wa mpango tu bali hata dawa zingine zozote zile

- ni wajibu wa wanawake au ni vyema kila mtu ajijengee tabia ya kufanya mazoezi ya mara kwa mara ili kuendelea kuimarisha afya yake pamoja na kuangalia vyakula anavyokula na sio kula tu vyakula mradi kushiba

-Tiba ya tatizo ni pamoja na ushauri nasaha kutoka kwa wataalamu wa afya na kuwaelimisha wapenzi wawili, Kuna wanaume wengi ambao hufika kilele haraka wakati wa kujamiana na hivyo kutoa mbegu ya kiume mapema kabla ya muda muafaka, hii husababisha lawama zote hupelekwa kwa mwanamke pasipo mwanaume kugundua kuwa tatizo ni lake.

-Tatizo lingine ni kutofahamu lini hasa ni muda muafaka wa kujamiana ili kushika mimba kwa urahisi,Kwa wanawake ambao hawajui hata mzunguko wao wa hedhi, yaani hawajui wanaanza na kumaliza hedhi lini na wakati wa hedhi wanatumika kwa muda wa siku ngapi.

-Ongeza nafasi yako ya kushika ujauzito kwa kujamiana angalau mara tatu kwa wiki kuelekea wakati wa ovulation au kujamiana wakati wa kipindi chote cha ovulation.